Αλιβέρι

ΜΥΘΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Από τη μυθολογία μαθαίνουμε ότι η Θεά Ήρα γεννήθηκε στην Εύβοια και στον σημερινό ξεροπόταμο του Αλιβερίου Ίμβρεστο, στην είσοδο της πόλης.  

 ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ

Σε όλη την περίοδο της προϊστορίας έχουν βρεθεί κτερίσματα οψιανού σε πολλές περιοχές. Πολλές   είναι      οι   αποδείξεις       ύπαρξης      ζωής     στην     περιοχή    από   τη    νεολιθική   εποχή   και   εποχή     του    χαλκού.

Στην άκρη του ακρωτηρίου Μεσονήσι σχηματίζεται μικρή ακρογιαλιά με αμμουδιά όπου υπάρχει εκκλησάκι της Παναγίας της Τριχερούσας. Στη θέση αυτή συλλέχτηκαν πολλά όστρακα και οψιανοί.

Η παράλια περιοχή στο Μηλάκι και τη Μαγούλα ήταν κατοικημένη απ’ τους Νεολιθικούς χρόνους μέχρι σήμερα.

Ευρήματα από το Μηλάκι φαρικά όστρακα καθώς και λίθινα ευρήματα, εκπληκτικό αριθμό εργαλείων από οψιανό, λεπίδες λεπίδες και απολιπίσματα, που κάνουν πιθανή την ύπαρξη εργαστηρίου στην περιοχή για την επεξεργασία αυτής της πέτρας.
Το πλήθος του οψιανού δείχνει ότι το Αλιβέρι ήταν ένα από τα κυριότερα κέντρα εισαγωγής και επεξεργασίας του προϊόντος.

Πεντακόσια περίπου μέτρα βορείως του χωριού Άγιος Ιωάννης υπάρχει χαμηλός λόφος, στη νότια πλευρά του οποίου βρέθηκαν οψιανοί και αρκετή κεραμική.

Στην Αγία Βαρβάρα Αλιβερίου υπάρχει εκτεταμένος προϊστορικός οικισμός. Η εντατική καλλιέργεια έχει αποκαλύψει οικοδομικά λείψανα του οικισμού. Τα μέχρι στιγμής ευρήματα ανήκουν στους Π.Ε. και κυρίως στους Μ.Ε. χρόνους. Πιθανώς πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό κέντρο της περιοχής.  

ΜΥΚΗΝΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Στο Λιβάδι Αλιβερίου βρέθηκε θαλαμοειδής τάφος που περιείχε Μυκηναϊκά αγγεία. Σήμερα η θέση αυτή, ανατολικά του δρόμου απ’ το Αλιβέρι στον Κάραβο είναι πυκνοκατοικημένη. Ένας άλλος Μυκηναϊκός τάφος που βρίσκεται στην περιοχή Κατακαλού, είναι της περιόδου 3000 – 1300 π. Χ. και όπως αναγράφεται στο αρχαιολογικό δελτίο, εάν γίνουν ανασκαφές θα ευρεθούν και άλλοι.

Πρόκειται    για  ένα   θολωτό   τάφο, σαν   μικρογραφία   του  τάφου    του  Αγαμέμνονα . Είναι ο μοναδικός θολωτός τάφος στην Εύβοια, που διατηρείται σε καλή κατάσταση. Ο θάλαμος έχει κάτοψη κυκλική και είναι κτισμένος με αργούς λίθους μικρών διαστάσεων. Στη βάση του έχει διάμετρο 5,60μ. και μέγιστο σωζόμενο ύψος 4,70μ. Η είσοδος έχει μήκος 3,30μ. και καλύπτεται με ανακουφιστικό τρίγωνο. Ο τάφος χρονολογείται στους μυκηναϊκούς χρόνους (16ος-12ος αιώνας π.Χ.). Κατά τις εργασίες αναστήλωσης του τάφου έγινε υποστύλωση της θόλου, του υπερθύρου και της εισόδου. Ο τάφος ανασκάφηκε το 1907, από τον Γ. Παπαβασιλείου. Εξαιτίας της σύλησής του δεν βρέθηκαν κτερίσματα, με εξαίρεση μία κύλικα. Κατά τις εργασίες καθαρισμού και υποστύλωσης του τάφου βρέθηκαν όστρακα και χάλκινο νόμισμα.     

ΠΡΟΚΛΑΣΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Είναι η εποχή των Περσικών πολέμων. Η πόλη Ταμύναι βοηθάει τους Ερετριείς στην επάνδρωση των πλοίων που στάλθηκαν στην Ιονική Επανάσταση.

Μετά την επανάσταση έχουμε μια αναλαμπή της πόλεως κυρίως στον θρησκευτικό τομέα. Χτίζεται ναός του Απόλλωνα και διοργανώνεται γιορτή προς τιμή του Θεού, τα λεγόμενα Ταμύναια.     

ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Κατά  την   κλασική    περίοδο   κοντά  στο  Αλιβέρι     υπήρχε    η   κώμη    της   Ερέτριας ,      Ταμύναι   που  λεγόταν   επίσης    Τάμυνα  ή    Τάμινα.   Εκεί    σύμφωνα   με  τον   αρχαίο   γεωγράφο   Στράβωνα, υπήρχαν    δυο   ιερά ,    του   Ταμιναίου     Δία       και  του  Απόλλωνα    όπου     γίνονταν      ιππικοί ,   μουσικοί    και   γυμνικοί    αγώνες,  τα   Ταμύνια.  Από    τις  ανασκαφές    που   έχουν    πραγματοποιηθεί    βρέθηκαν    πολλά  λείψανα   και   δυο   επιγραφές. Στους Κλασικούς Χρόνους (354 π.Χ.), στο λόφο του Αλιβερίου έλαβε χώρα η μάχη μεταξύ Αθηναίων (υπό τον Φωκίωνα) και Χαλκιδέων.

Την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου η Ταμύναι σαν σύμμαχος των Αθηναίων χτυπήθηκε από τους Πελοποννήσιους και κατατάχθηκε υποταγμένη σε αυτούς. Αργότερα την κυριαρχία παίρνουν οι Θηβαίοι και τέλος πάλι οι Αθηναίοι.  

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ Η΄ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

Μετά την επικράτηση της Μακεδονίας στην Εύβοια, όπως αναφέρει στον Δ΄ Φιλλιπικό ο Δημοσθένης, ο Πορθμός κατεστράφη το 341 π.Χ. από 5.000 στρατιώτες – σταλμένος απ’ τον Φίλλιπο με αρχηγό τον Ιππόνικο.

Έως το 285 π.Χ. ολόκληρη η Εύβοια και επομένως και κατεστραμμένος Πορθμός (Αλιβέρι) ήταν κάτω απ’ την Μακεδονική κυριαρχία. Μετά από το 285 και έως το 267 π.Χ. όλη η Εύβοια ανεξαρτητοποιήθηκε.  

ΡΩΜΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Η Εύβοια κατελήφθη από το στρατηγό Μόμμιο το 146 π.Χ. Τα πρώτα σπέρματα του Χριστιανισμού σπέρνονται στον Πορθμό λίγο μετά την έλευση του Απόστολου Παύλου. Από την ελληνορωμαϊκή εποχή έχουν διασωθεί στον Κάραβο λουτρά που μαρτυρούν την ακμή της περιοχής..

Από την εποχή του Βυζαντίου υπάρχει η Κόκκινη Εκκλησία, που ονομάστηκε έτσι λόγω της κόκκινης πέτρας από την οποία χτίστηκε.

Ο Πορθμός εξακολουθεί να είναι Επισκοπή και ως το 16 αιώνα μ.Χ.

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ (πάνω απ’ το κτίριο του Ο.Τ.Ε.) κτίστηκε και ζωγραφίστηκε το έτος 1393 μ.Χ. (ή το 1329 μ.Χ.) σύμφωνα με την επιγραφή που σώζονται.

Ο Άγιος Δημήτριος (πάνω από το κτίριο του Λυκείου) όπως είναι σήμερα δεν μπορούμε να πούμε σχεδόν τίποτε. Αν κρίνουμε από τον παχύ τοίχο της κόγχης του Ιερού πρέπει να κτίστηκε μέσα στον 19ο αιώνα. Αυτό διότι έχει ανακαινισθεί εκ βάθρων.

Ο Άγιος Νικόλαος (μέσα στο Νοτιοδυτικό περίβολο του Αγίου Γεωργίου). Είναι μικρός μονόχωρος ναός δύρριχτη στέγη. Έτσι λοιπόν αν κρίνουμε το ναό από την γενική αρχιτεκτονική μορφή του μπορούμε να πούμε πως το κτίριο είναι του 17ου αιώνα μ.Χ.

Πριν την πτώση Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στα χέρια των Τούρκων (1453) έπεσε στα χέρια των Δημοτικών και ιδιαίτερα των Φραγκοβενετών. Στο Αλιβέρι (που ήταν ακόμη γνωστό σαν Πορθμός) άφησε δύο σημάδια της Βενετοκρατίας.

Ριζόκαστρο : Το Ριζόκαστρο είναι προσιτό και ορατό από το δρόμο προς την Κύμη. Το Ριζόκαστρο είναι ένα σχεδόν τετράγωνο κάστρο, που σε ένα δύο σημεία σώζονται τα τείχη του μέχρι τις επάλξεις. Μια δεξαμενή και μια στοά βρίσκονται στο εσωτερικό του. Κανένα ίχνος εκκλησίας. Το Ριζόκαστρο στην περιοχή Μηλάκι που είναι η παλιότερη φράγκική οχύρωση της Εύβοιας.

 Ο πύργος : Ο μόνος τετράγωνος πύργος που σώζεται μέχρι σήμερα στο Αλιβέρι είναι στη θάλασσα μέσα στο εργοστάσιο της Δ.Ε.Η. Στη βάση του σχεδόν, στο Νότιο τοίχο έχει εντοιχισμένο ένα μάρμαρο με λαξευμένες δύο παράλληλες γραμμές.

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Μετά την Ενετοκρατία (1211 - 1470) το νησί και το Αλιβέρι πέρασαν στα χέρια των τούρκων το 1471 μ.Χ. Από τότε εκδηλώθηκαν μικρές ασήμαντες εξεγέρσεις που καταπνίχθηκαν αίμα από τους Τούρκους.

Η οθωμανική περίοδος αντιπροσωπεύεται από δύο ναούς .Το ναό του Αγίου Δημητρίου, κτίσμα του 16ου αι. και το ναό του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες του 17ου αι.      

Μετά την εξέγερση του Μαρτίου του 1821 στην Αγία Λαύρα ξεκίνησε και η επαναστατική δράση σε όλη την Ελλάδα. Και συγκεκριμένα στο Αλιβέρι αποβιβάστηκε ο φλογερός Επίσκοπος Καρύστου Νεόφυτος, (πατριώτης και μέλος της Φιλικής Εταιρείας) αφού είχε στρατολογήσει όσους άνδρες μπορούσε στα νησιά Άνδρο, Τήνο κ.α. Στα Στύρα σημειώθηκε μια μεγάλη ήττα των Ελλήνων από τον Πασά της Χαλκίδας Ομέρ Μπέη. Μετά την μεγάλη ήττα στα Στύρα αποφασίστηκε και δεύτερη εκστρατεία κατά της Καρύστου. Αφού συγκεντρώθηκε ο στρατός στην Ερέτρεια, το τρίτο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου του 1821 ξεκίνησε για το Αλιβέρι, στην παραλία του οποίου όταν έφτασε κατέλαβε τον μικρό Ενετικό πύργο (στην περιοχή Δ.Ε.Η.) και έφτιαξε οχυρώματα.

Εκεί δίπλα βρισκόταν ένα μισοκατεστραμμένο εκκλησάκι, το οποίο επισκεύασαν και λειτούργησε ο Νεόφυτος τα Χριστούγεννα (25 Δεκ. 1821), του Αγίου Βασιλείου (1 Ιαν. 1822) και έφτιαξε οχυρώματα.

Το Αλιβέρι μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους αρχίζει να ανορθώνεται. Γίνεται Δήμος από κοινότητα. Επίσης βρίσκονται τα πρώτα κοιτάσματα λιγνίτη.   

 Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αρχίζει εκμετάλλευση των κοιτασμάτων λιγνίτη. Το Αλιβέρι έχει αναπτυχθεί σημαντικά. Όμως το 1938 το Αλιβέρι ξαναγίνεται κοινότητα από τον Ιωάννη Μεταξά.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα με την έναρξη του στις 28 – 10 – 1940 το Αλιβέρι, σαν εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο με το πυρηνελαιουργικό εργοστάσιο του Καπνίση, τα λιγνιτοφόρα κοιτάσματα και με το φυσικό λιμάνι του, απετέλεσε το κέντρο ενδιαφέροντος των δυνάμεων του άξονα. Στο βόρειο μέρος του Αλιβερίου, περιοχή Τσαρούχα, είχαν οχυρωματικά φυλάκια οι Γερμανοί που λόγω του ύψους του βουνού μπορούσαν να ελέγχουν το λιμάνι του Αλιβερίου. Επίσης η περιοχή του Αλιβερίου είχε και αεροπορική κάλυψη, τούτο απεδείχθη το Σεπτέμβριο του 1943, όταν οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν με τους συμμάχους και οι Αλιβεριώτες ύψωσαν την Ελληνική σημαία στην πλατεία του Αλιβερίου, οπότε Γερμανικά αεροπλάνα πυροβολούσαν για εκφοβισμό των Αλιβεριωτών και αντίστοιχα. Επίσης πάλι το 1944 έγινε πάνω από τον κόλπο του Αλιβερίου μια μεγάλη αερομαχία με αποτέλεσμα τη βύθιση όλων των μεταγωγών και πολεμικών πλοίων. Μετά την απελευθέρωση τον Οκτώβριο του 1944 το Αλιβέρι περικυκλώθηκε από 4.000 αντάρτες που είχαν εξεγερθεί οπότε έγινε μεγάλη σφαγή στο Αλιβέρι.

ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ - 1950 και εξής

Μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς ακολούθησε ραγδαία ανάπτυξη με την κατασκευή της Δ.Ε.Η. Περνώντας τα χρόνια φτιάχτηκε το εργοστάσιο της ΑΓΕΤ και τέλος η Κοινότητα Αλιβερίου έγινε Δήμος Αλιβερίου.  

Πηγή: http://users.sch.gr/zpetraki/istoria.htm