Μαντούδι

Το Μαντούδι κατά τις συγκλίνουσες απόψεις των ειδικών, κτίστηκε γύρω στα 1.200 από Ενετούς , σε θέση κατά την οποία προϋπήρχαν μικροί οικισμοί από την Μυκηναϊκή εποχή μέχρι και τα χρόνια του Βυζαντίου. Εικάζεται πως η ρίζα της λέξης <<Μαντούδι>> προέρχεται από την τσιγγάνικη λέξη <<μαγκντώ>>, που σημαίνει <<ψωμότοπος>> λόγου ίσως του γόνιμου εδάφους. Οι πορτολάνοι αναφέρουν την περιοχή ως Manduko αν και πολλοί μελετητές ταυτίζουν τη θέση με το χωριό Τσούκα , το οποίο απέχει 6 χιλιόμετρα από το Μαντούδι και το οποίο εντοπίζονται τα ερείπια ενός τετράγωνου βενετσιάνικου πύργου. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, το 1795 πειρατές έκαναν ξαφνική επιδρομή στο χωριό κατασφάζοντας τους κατοίκους με τσεκούρια(πελέκεις ).Από το γεγονός αυτό η τοποθεσία, που βρίσκεται στην περιοχή της αρχαίας Κηρίνθου, πήρε το όνομα Πελέκι .Κατά την διαδικασία ένταξης της Εύβοιας στο νέο ελληνικό κράτος (1830-1833) η περιοχή πουλήθηκε από τους Τούρκους και συγκριμένα από την ιδιοκτήτρια του Ροκιζέ  Χανούμ στους Λάζαρο Γιουλντή και Βασίλειο Βουδούρι. Λίγο αργότερα ιδιοκτήτης έμεινε μόνον ο δεύτερος. Ο Βασίλειος  Βουδούρης και αργότερα ο γιος του Νικόλαος συγκαταλέγονται μεταξύ των φωτεινών εξαιρέσεων στις τάξεις των τσιφλικάδων, που σχεδόν στο σύνολο τους καταδυνάστευσαν, ως διάδοχοι των κατακτητών, τις περιοχής που αγόρασαν προκειμένου αυτές να θεωρηθούν <<ελεύθερες>> σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Λονδίνου(1830).Ο Βασίλειος Βουδούρης συνέβαλε καθοριστικά στην επανάσταση του1821, συντηρώντας οικονομικά ένα μεγάλο επαναστατικό στρατιωτικό σώμα, το οποίο είχε θέσι στη διάθεση του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, Ο Γιος του Νικόλαος Βουδούρης, χρημάτισε Δήμαρχος Χαλκίδας και βουλευτής Ευβοίας. Το 1895 οι κληρονόμοι του Βουδούρη μεταβίβασαν σταδιακά τα κτήματα τους στους κατοίκους της περιοχής, που μέχρι τότε ήταν οι κολίγοι τους. Το αρχοντικό της οικογένειας Βουδούρη σώζεται μέχρι σήμερα, ενώ είναι αναγκαία η αναπαλαίωσής του και η συντήρησή του ως μνημείο της νεότερης ιστορίας του Μαντουδίου. Το Μαντούδι ευρισκόμενο κοντά στις περιοχές των πλουσιότατων κοιτασμάτων λευκολίθου της Βορειοκεντρικής Εύβοιας, αποτέλεσε κατά το μεγαλύτερο διάστημα του περασμένου αιώνα ένα από τα μεγαλύτερα εργατικά κέντρα της χώρα μας, φιλοξενώντας εκατοντάδες  εργαζόμενους στη λατομία εξόρυξης λευκόλιθου. Η οικονομική άνθηση του Μαντουδίου, μέσω της βιομηχανίας, άρχισε ουσιαστικά το 1911 όταν δημιουργήθηκε η πρωτη καθετοποιημένη μονέδα φρίξης και πυρότουβλων, αλλιώς Ροταντίφ (εκεί που γίνεται το ψήσιμο του λευκόλιθου).Τα εγκαίνια του εργοστασίου έγιναν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Στο εργοστάσιο αυτό λειτούργησε η πρώτη πρέσα που έβγαλε πυρότουβλα στην Ελλάδα το 1914.Η πρέσα αυτή, διατηρείται μέχρι σήμερα ως <<μνημείο>> μέσα στο εργοστάσιο των πυρίμαχων. Το 1917 στο Μαντούδι δημιουργήθηκε και η πρώτη υποτυπώδης συνδικαλιστική ομάδα εργατών, που είχε σαν σκοπό να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εργαζομένων. Το 1933 δημιουργήθηκε το πρώτο επίσημο εργατικό σωματείο με την επωνυμία <<Σύλλογος Εργατών και Τεχνιτών Μεταλλωρύχων Μαντουδίου>>, ενώ το 1934, έγινε η πρώτη μεγάλη απεργία και εργατική κινητοποίηση, που εξελίχθηκε μάλιστα σε συμπλοκές με την αστυνομία και συλλήψεις.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πολιτικοκοινωνικές εξελίξεις της 15ετίας 1976-1991  στο Μαντούδι, όπου έλαβαν χώρα μερικές από τις μεγαλύτερες εργατικές κινητοποιήσεις (σε διάρκεια, οργάνωση, παλμό και αποτελεσματικότητα) στην ιστορία του ελληνικό εργατικού κινήματος. Παρά όμως τις επιτυχίες των αγώνων οι διεθνείς συγκυρίες και η υποτίμηση του λευκολίθου στην παγκόσμια αγορά προκάλεσαν το κλείσιμο των επιχειρήσεων εξόρυξης και επεξεργασίας λευκολίθου και οδήγησαν στην ανεργία πολλές εκατοντάδες Ευβοέων. Με το πέρασμα του χρόνου μια νέα βιομηχανία, αυτή του τουρισμού, φαίνεται πως έχει προοπτικές άνθισης στην περιοχή, που εκτός των υπόγειων θησαυρών της, διαθέτει ανεκτίμητους και ανεκμετάλλευτους φυσικούς θησαυρούς, οι οποίοι περιμένουν την ανάδειξή τους από τους επενδυτές που θα αντιληφθούν την τεράστια αξία τους .Το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής Μαντουδίου κίνησε κατά καιρούς το ενδιαφέρον πολλών καλλιτεχνών και διανοούμενων. Μεταξύ αυτών και οι δημιουργοί της πρώτης <<ομιλούσας >> ελληνικής κινηματογραφικής ταινίας, οι οποίοι το 1930 διάλεξαν αυτό το μέρος για να γυρίσουν τις εξωτερικές σκηνές του θρυλικού λαϊκού κωμειδυλίου  <<Ο Αγαπητικός της Βοσκοπούλας>>. Το σημερινό Μαντούδι παρουσιάζει την εικόνα μιας τυπικής ήσυχης και προσεγμένης ελληνικής κωμόπολης, χτισμένης κοντά σε περιζήτητες για την ομορφιά τους παραλίες και σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον, που διαμορφώνεται από τον Κηρέα και το πλατανόδασος του. Γύρω από την όμορφη πλατεία του Μαντουδίου υπάρχουν αρκετά σύγχρονα, αλλά και παραδοσιακά καφενεία, καθώς επίσης και μερικά αξιόλογα μεζεδοπωλεία. Εντυπωσιακές είναι και οι αθλητικές εγκαταστάσεις της πόλης, που διαθέτει γήπεδο με χλοοτάπητα και κλειστό αθλητικό κέντρο. Όπως στις περισσότερες πόλεις της ελληνικής επαρχίας, έτσι και στο Μαντούδι, πανηγυρικό χαρακτήρα προσλαμβάνουν οι θρησκευτικές εορτές και οι τοπικές επέτειοι. Μεταξύ των πολλών πολιτιστικών εκδηλώσεων, που γίνονται κατά τη διάρκεια του κάθε έτους στο Μαντούδι θα πρέπει να επισημανθεί η γιορτή των Σαρακατσαναίων, απόγονοι των οποίων συγκροτούν ένα μικρό ποσοστό της σύγχρονης κοινωνικής σύνθεσης της πόλης.

Πηγή: Δήμος Κηρέως